Waar verhalen over extra-curriculaire activiteiten en excellentietrajecten dagelijks door het Onderwijscentrum galmen, heerst er een grote stilte rondom problemen waar studenten dagelijks mee worstelen. Je studie met gemak doorlopen lijkt de standaard en herkansingen of twijfel over je studiekeuze zijn een verboden woord. Dit kan én moet anders en daarom is de rubriek ‘Studentenstruggles’ in het leven geroepen. Hierin doen professionals, ervaringsdeskundigen en studenten maandelijks hun verhaal over zaken waar zij veel ervaring mee hebben of zelf mee hebben geworsteld. Deze maand: Froukje, bachelorstudent Geneeskunde. Zij vertelt hoe het is om Geneeskunde te studeren met dyslexie.
'Kan je je voorstellen en vertellen wat jouw struggle is?'
'Mijn naam is Froukje, ik ben derdejaars geneeskundestudent. Mijn struggle is mijn dyslexie specifiek bij de opleiding. Van mijn dyslexie heb ik zelf geen last maar bij de studie geneeskunde loop je wel eens tegen dingen aan. Ik loop het meest aan tegen mijn langzame leestempo. Ik heb het een keer getest met mijn vriendin. We lazen allebei hetzelfde stuk en zij was 2x sneller dan ik. Met hoorcolleges ervaar ik geen last maar ik merk wel dat ik het moeilijker vind dan anderen om te luisteren en om aantekeningen te maken tegelijkertijd. Ik doe dan ook maar een van de twee. Het zou zo veel makkelijker zijn als ik sneller kon lezen. Ik heb wel mijn trucjes om er te komen. Zo gebruik ik een softwareprogramma dat dingen aan mij voorleest.'
'Kan je uitleggen wat dyslexie precies is?'
'Dat is lastig want voor iedereen die ik ken met dyslexie is het anders. Bij mij uit het zich in mijn trage leestempo. Bij anderen zit het hem meer in het spellen. Overkoepelend is dat mensen met dyslexie meer moeite hebben met automatiseren. Lezen wordt voor ons nooit vanzelfsprekend. Het blijft ons energie kosten. Dat zie je ook terug in andere dingen. Ik kan wel snel iets aanleren maar het duurt heel lang voordat het routine is.'
'Dyslexie heeft ook veel voordelen maar die worden nooit benadrukt. Ik zie het zelf voor me dat ik minder ruimte in mijn hoofd heb voor spellen en meer voor wat anders. Zo zijn dyslecten over het algemeen vaker creatief en hebben ze meer empathie en een hele hoop doorzettingsvermogen. Ook kunnen we gemiddeld beter dan andere studenten een 3d-beeld in ons hoofd vormen. Voor mij is anatomie leren makkelijker. Namen zijn moeilijk maar ik snap heel goed hoe de anatomie van boek naar het echt vertaalt. Dyslecten zijn veel meer beelddenkers. Dat zijn dingen waar ik dan ook niet per se aan merk dat ik dyslexie heb maar wat het wel is. Je loopt veel tegen nadelen aan terwijl de positieve kanten niet opvallen. Ik ben pas net achter de voordelen gekomen van dyslexie doordat ik nu bezig ben met het schrijven een e-module over dyslexie voor docenten.'
'Hoe was je basisschool en middelbare school periode met betrekking tot je dyslexie?'
'Ik heb wel altijd extra leesondersteuning gehad. Het verklaart ook dat ik altijd avi-niveau’s achterliep. Daarnaast vond ik lezen vroeger echt niet leuk want het kostte mij heel veel moeite. Zo verzon ik dingen die er niet stonden. Ik las het eerste deel van de zin en verzon daarna de rest erbij. Ik hoor mijn vader nog zeggen: “Dat staat er niet!’. Op de een of andere manier heb ik het altijd goed kunnen compenseren. Mijn cijfers waren altijd prima. Wat mij ook opviel is dat je op de basisschool les krijgt in spellen en dat het destijds best goed ging. Vanaf de middelbare school als je geen spelles meer krijgt, heb je geen regeltjes meer in je hoofd om te compenseren voor je dyslexie en is het weer merkbaar.'
'Hoe was het om de diagnose te krijgen? Was het lastig om te accepteren?'
'Het was heel confronterend maar ik had het wel nodig. Ik zat in de 2e klas van het gymnasium dus dat is vrij laat voor de diagnose. Ik kreeg mijn toetsen maar niet af terwijl ik wel wist waar het over ging. Een van mijn docenten had het opgemerkt en zei tegen mij dat ik een dyslexie test kon gaan doen. Ik wilde de test snel doordrukken, want als ik meer tijd voor toetsen kon krijgen, kon ik cijfers halen die ik kan halen in plaats van de cijfers halen die ik haalde omdat ik te weinig tijd had.'
'Als je dan de diagnose dyslexie krijgt, dan denk je leuk die extra tijd, maar mijn klasgenoten begrijpen het niet. Zij vragen zich af waarom zij dan niet ook extra tijd mogen hebben. En opeens ben je die dyslect. Er zit ook wel een beetje stigma op dat je makkelijker als dom wordt gezien. Dat is denk ik de reden waarom studenten vaak niet durven te zeggen dat ze dyslexie hebben. Inclusief mijzelf, zo heb ik mijn hele eerste jaar niet durven zeggen dat ik dyslexie had omdat ik bang was dat ze me dom zouden vinden.'
'Als dyslect word je de hele tijd bevestigd in wat je niet kan. Je ontwikkelt daardoor makkelijker faalangst. Je maakt een spelfout en als iemand je erop wijst, is dat weer een bevestiging voor je dyslexie. Het is een vooroordeel dat je hebt over jezelf. Op het moment dat ik zelf meer acceptatie had, durfde ik af en toe naar een docent toe te lopen in de les. Dan vroeg ik of we iets langer de tijd konden nemen met het lezen van stukjes tekst bijvoorbeeld. Ik merkte dan toch dat docenten iets hadden van: kan je niet sneller lezen?; Is het zo moeilijk? Dat is een automatische reactie. Terwijl als ze het snappen, willen ze gerust wachten. Maar dan heb je die blik al gezien.'
'Kan je meer vertellen over de e-module die je maakt voor docenten?'
'Ons onderwijs is niet optimaal voor dyslecten. Docenten weten vrij weinig af over dyslexie en dat terwijl bijna 10 procent van onze studenten dyslexie heeft. 10% is echt heel veel. De opleiding had geen vorm van voorlichting voor docenten, iets wat in mijn mening eigenlijk wel had gemoeten. Mijn motivatie om de e-module te maken kwam van het onbegrip wat ik voelde en dat ik lang niet de enige ben die dit heeft. Het was best moeizaam om de e-module te maken. Er was geen geld om mij dit te laten ontwikkelen. Ik had geld nodig om boeken te kunnen kopen die ik niet via de universiteitsbibliotheek kon lenen. Daarnaast had ik ook iemand nodig die professional was op het gebied van dyslexie en onderwijs. Ik wilde diegene ook netjes betalen voor het werk wat ze deed. Daarom heb ik de Charles Boucher beurs aangevraagd en met het geld dat ik daarvan kreeg, kon ik deze dingen betalen.'
'De e-module is specifiek voor docenten in het Erasmus MC om een beter beeld te geven van wat dyslexie is en hoe je als docent iemand met dyslexie beter kunt ondersteunen in jouw lessen. De lessen zijn een stuk minder leuk als je dyslectisch bent. Het is lastig je aandacht erbij te houden want lezen is niet automatisch. Als de klas dan rumoerig is, of als er tijdsdruk is, gaat je leestempo alleen maar verder achteruit. Het wordt ook niet beter op het moment dat iemand vraagt of je al klaar bent want dan moet je weer een stuk terug. Er staan veel tips in die de lessen prettiger maken voor studenten met dyslexie. Zoals dat het beter is als iemand een stukje tekst even voorleest of het gebruik maken van lettertype Arial met lettergrootte 12 en een grote regelafstand zodat het beter leesbaar is.'
'Een wat grotere tip is dat ons onderwijs heel erg opgebouwd is uit details. Je krijgt detail 1, 2 en 3 en daarna krijg je het grotere plaatje gepresenteerd. Terwijl vanuit dyslectendenken wij heel goed zijn in het zien van het grote plaatje en er daarna details aan ophangen. Dus eerst de kapstok en daarna de jassen eraan hangen in plaats van alle jassen op een hoop en daarna op een kapstok moeten gooien. Al deze tips zijn handig voor alle studenten. Het is niet zo dat ik ineens de andere 90% van de studenten onder de bus gooi. Handig voor alle studenten maar voor de studenten met dyslexie essentieel. Zodra ik de e-module voor docenten af heb wil ik er nog een gaan maken maar dan voor studenten.'
'Waar heb je meeste moeite mee bij Geneeskunde?'
'Met de abstract toets heb ik persoonlijk wel moeite gehad, omdat je een stuk tekst onder tijdsdruk moet lezen en er dan ook nog iets zinnigs over moet schrijven. Dat kostte mij heel veel energie, ook omdat je geen houvast hebt aan een conclusie van een tekst als hoofdlijn, maar alleen de details aangereikt krijgt. Verder heb ik er moeite mee als een tentamen niet lijkt op hoe er normaal een tentamen getentamineerde wordt, dus opeens veel open vragen of ineens helemaal niet. Dan vind ik het lastiger om een tentamen te maken. Terwijl als je met me praat over de stof, je hoort dat ik het goed begrijp. Anatomie leren is voor mij niet zo’ groot probleem zoals weleens wordt gedacht. Ik draai soms wat letters om in de namen maar dat doet denk ik iedereen. Ze zijn gelukkig niet zo streng bij de beoordeling als ze snappen welk woord je bedoelt. Daarnaast ben ik denk ik meer tijd kwijt met studeren dan anderen. Mijn vrienden leren per week en dan hoor ik weleens dat ze 2 weken in 1 dag krijgen maar lukt mij echt niet.'
'Welke voorzieningen krijg je?'
'Mijn tentamens worden voorgelezen. Ik gebruik een koptelefoon en dan kan ik klikken op voorlezen. Dat is wel een hele zeldzame voorziening. Die wordt niet zo snel gegeven. Die heb ik ook moeizaam verkregen. De opleiding wil jou precies de ondersteuning geven die je nodig hebt en niet meer dan dat. Vanuit het motto: straks als je arts bent heb je het ook niet. Wat niet helemaal klopt want ik heb ook mijn eigen software. Ze moeten het zelfs geven want vanuit de wet mag je iemand met een beperking niet discrimineren. Je zou mijn beperking discrimineren als je mij niet die software zou geven. Wat de exacte regels zijn is een grijs gebied en de opleiding heeft er moeite mee met wie wel en wie niet er gebruik van mag maken.'
'Voor mensen die een vermoeden hebben dat ze dyslectisch zijn, wat is een aanleiding om je te laten testen?'
'Sowieso als je er over twijfelt zou ik meteen naar de studieadviseurs gaan. Ik merkte zelf dat ik echt langzamer was dan de rest. Voor mij zat het heel erg in het lezen. Het interessante is dat het niks te maken heeft met intelligentie. Het is niet dat je je opdrachten niet goed maakt. Iedereen maakt ook wel eens spelfouten alleen dyslecten maken ze vaker. We maken ook niet andere spelfouten maar dezelfde en dan vaker. Als het je echt opvalt dat als je je best doet je nog steeds veel spelfouten maakt, kan je een keer bij de studieadviseurs langs om erover te praten.'
'Hoe denk je dat het een rol gaat spelen in je carrière later?'
'Ik heb het weleens opgezocht, overal in de geneeskunde zitten artsen met dyslexie. Als psychiater als je ellenlange brieven moet typen is het misschien lastiger dan als je chirurg bent die met een prachtige 3D-visie kan gaan opereren. Als radioloog heb je ook een goed 3D-inzicht nodig en heb je veel aan ruimtelijk inzicht. In veel vakken komen de positieven dingen van mijn dyslexie wel naar voren. Ik weet nog niet wat ik ga doen, maar ik denk wel enigszins dat mijn dyslexie een invloed heeft in mijn keuze. Iedereen heeft dingen waar ze beter en slechter in zijn. Mijn dyslexie is een factor daarin. En iedereen vindt de dingen waar ze goed in zijn leuker.'
'Heb je nog advies voor andere studenten met dyslexie?'
'Ik vind dat je best trots mag zijn op je dyslexie. Het mag steeds meer gezien worden als iets positiefs i.p.v. iets negatiefs. Er zitten veel positieve kanten aan waar je goed voordeel van kan hebben in je leven. Je mag daar ook best eens op focussen i.p.v. de dingen die je niet kan. Mijn advies is om mensen op te zoeken in de beroepspraktijk die ook dyslexie hebben. Dan kan je met iemand praten en bijvoorbeeld vragen hoe het was om geneeskunde te studeren. Ik ben via de studieadviseurs in contact gekomen met een professor met dyslexie en dat heeft me wel erg geholpen.'