Waar verhalen over extra-curriculaire activiteiten en excellentietrajecten dagelijks door het Onderwijscentrum galmen, heerst er een grote stilte rondom problemen waar studenten dagelijks mee worstelen. Je studie met gemak doorlopen lijkt de standaard en herkansingen of twijfel over je studiekeuze zijn een verboden woord. Dit kan én moet anders en daarom is de rubriek ‘Studentenstruggles’ in het leven geroepen. Hierin doen professionals, ervaringsdeskundigen en studenten maandelijks hun verhaal over zaken waar zij veel ervaring mee hebben of zelf mee hebben geworsteld. Deze maand: Sikun Fan, masterstudent Geneeskunde, verhuisd op 16-jarige leeftijd vanuit China naar Nederland.
'Kun je jezelf voorstellen en vertellen wat jouw verhaal is?'
'Ik ben Sikun Fan, ik ben net 25 geworden. Ik was 16 jaar oud toen ik naar Nederland verhuisde vanuit China. Ik ben hier samen met mijn vader en mijn oma naartoe gekomen, omdat mijn vader hier een bedrijf overnam. Ik ben begonnen op een internationale school waar ik mijn HBO-certificaat heb gehaald op speciaal onderwijs voor volwassen studenten. Vervolgens heb ik 2 jaar op de middelbare school gezeten en mijn VWO diploma gehaald. Hierna ben ik geneeskunde gaan doen. Nu woon ik samen met mijn oma en ben ik bezig met mijn coschappen.'
'Hoe was het om naar een onbekend land te verhuizen?'
'Ik was al best wel goed voorbereid voordat ik verhuisde naar Nederland. Ik was erg benieuwd naar het leven in een Westers land en ik had al veel filmpjes en documentaires gekeken over hoe het leven is in Westerse landen. Op 16-jarige leeftijd ben je nog erg flexibel om je aan te passen aan een nieuwe omgeving. Ik heb ook niet veel heimwee gehad. In China heb ik nooit lang op één plek gewoond en was gewend dat vrienden komen en gaan. Ik was gewend om te switchen dus de verhuizing naar Nederland was niet heel veel anders. Ik ben sowieso iemand die houdt van nieuwe dingen. Ik hou ervan nieuwe dingen uit te proberen en problemen te tackelen.'
'Op 16-jarige leeftijd ben je nog erg flexibel om je aan te passen aan een nieuwe omgeving.'
'Hoe snel heb je de taal opgepikt? En loop je nu nog tegen problemen aan met de taal?'
'Op mijn allereerste dag op school werd al gelijk verteld dat je alleen maar Nederlands moest gebruiken, want dan leer je het snelst. Zo heb ik in korte tijd de Nederlandse taal geleerd, door echt alleen Nederlands te gebruiken. Ik heb daar niet veel tijd en energie in gestoken, dat ging best vanzelf.'
'In mijn opleiding heb ik niet veel moeite met de taal gehad. Op het VWO had ik een N&G en N&T profiel dus dat scheelde en heb al mijn vakken in een keer gehaald. Bij Geneeskunde merk ik wel aan colleges dat het Nederlands op een universitair niveau anders is dan de dagelijkste spreektaal. Toen merkte ik wel dat er een kleine barrière was.'
'Bij het schrijven van verslagen of bij academisch vorming merk ik dat ik erg gestructureerd moet schrijven. Op zo’n hoog niveau heb ik soms moeite om mijzelf te verwoorden. Hetzelfde geldt voor presenteren. Daar kan ik een beetje paniek van krijgen, omdat ik bang ben niet uit mijn woorden te komen. Mijn ADHD maakt het wat dat betreft er ook niet beter op. Wat mij helpt is om mijn presentatie goed voor te bereiden door het van tevoren te oefenen met vrienden.'
'Lukte het snel om aansluiting te vinden op sociaal vlak?'
'Het was wel eerst lastig want op de internationale school waren alleen buitenlanders en hun manier van omgang is wel wat anders dan op een Nederlandse middelbare school waar alleen maar gelijke leerlingen zitten. Ik ben een best wel sociaal iemand. Ik kan makkelijk mengen in een groep. Het ligt er wel aan met wie je in de klas zat. In mijn klas zaten echt aardige mensen die graag met mijn om gingen. Daardoor heb ik snel aan kunnen sluiten.'
'Hoe was de verhuizing voor je familie?'
'Voor mijn vader was dat veel lastiger. Hij was al best oud. Vooral door de taalbarrière heeft hij het zwaar gehad. Door de taalbarrière kon mijn vader niet echt met de klanten communiceren en ontstonden er veel misverstanden. Ik moest gelijk al bijspringen en helpen bij zijn werk, terwijl ik toen ook amper Nederlands sprak. Wij kenden toen in Nederland verder niet echt iemand anders die ons eventueel kon komen helpen. Hij heeft nooit een klik gehad met Nederland daarom is hij ook teruggegaan.'
'Mis je je vader?'
'Nee, niet echt. Het is ingewikkeld. Door de taalbarrière en door personeelstekort vroeg mijn vader mij om elke dag naast school mee te helpen bij zijn werk. Omdat ik toen van plan was om naar het VWO te gaan heb ik duidelijk aangegeven dat ik deze werkzaamheden niet naast mijn school wilde doen. Anders zou het mij niet lukken om genoeg tijd aan school te besteden, waardoor ik ook niet toegelaten zou worden bij het VWO. Ik heb toen voorgesteld dat ik hem zou komen helpen tijdens de zomervakantie wanneer ik meer tijd zou hebben. Op die manier zou ik ook geen achterstand op school op hoeven lopen. Mijn vader snapte echter niet hoe belangrijk educatie voor mij was en sindsdien is er een vertrouwensbreuk en hebben wij weinig contact.'
'Hoe voel je je daarover?'
'Ik ben het gewend dat ik mijzelf moet redden. Ik heb nooit echt ‘ouders’ gehad. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik heel jong was. Met mijn moeder heb ik nooit contact gehad en mijn vader interesseerde zich gewoon niet zo in wat ik allemaal deed. Hij vroeg er nooit naar en wist niet eens op welke school ik zat. Ik heb mijzelf moeten inschrijven voor school. Ik mis soms wel de ondersteuning van iemand die mij kan helpen. Je staat er soms wel alleen voor. Bij inschrijvingen vragen ze weleens contactgegevens van je ouders. Ik weet dan niet zo goed wat ik daarop moet schrijven want mijn ouders opgeven is geen optie. Op dat moment merk je wel dat je wat mist. In het dagelijks leven verder heb ik dat gelukkig niet. Soms als je hoort dat vrienden met hun ouders iets leuks gaan doen of wanneer iedereen bij een open dag met zijn/ haar ouders komt opdagen dan vind ik het wel een beetje moeilijk.'
'Mijn vader interesseerde zich gewoon niet zo in wat ik allemaal deed. Hij wist niet eens op welke school ik zat.'
'Je woont nu samen met je oma. Hoe is de band met haar?'
'Erg goed. Ik ben opgegroeid met mijn oma en ik woon nu ook bij haar. Wij hebben veel aan elkaar. Ze is al wel erg oud dus ik moet veel voor haar zorgen. Het is wisselvallig hoe het met haar gaat, soms moet ik er meer tijd aan besteden en soms minder. Ik kook voor haar, was af en doe de boodschappen. Het komt echt uit mezelf dat ik voor haar wil zorgen. Ik haal er energie uit. Maar als het iemand anders was geweest stond ik daar wel anders in.'
'Het komt echt uit mezelf dat ik voor haar wil zorgen. Ik haal er energie uit.'
'Dat klinkt als een zware taak. Is dat te combineren met je coschap onderwijs en sociale leven?'
'Ik heb vorig jaar best veel tijd gehad om met haar door te brengen. Zij zat afgelopen zomer niet lekker in haar vel waardoor ze wat meer zorg en aandacht nodig had. Met mijn coschap onderwijs kan ik de zorg voor haar goed combineren. In de avond heb ik best veel tijd. Straks als ik mijn coschappen ver weg moet lopen wordt het wel lastig. Daar moet ik nog een alternatief voor zoeken.'
'Op sociaal gebied lukt het me goed om het te combineren. Tijdens haar zware periode heb ik wel vakanties of iets anders moeten afzeggen om voor haar te zorgen. Ook tijdens Corona heb ik mijn sociale leven een tijdje moeten opgeven voor haar. Ik was bang dat ik haar zou besmetten dus ik heb nog lang sociale dingen gemeden en lang een mondkapje gedragen.'
'Is er een verschil tussen China en Nederland in hoe je met familie omgaat?'
'In Nederland is iedereen meer gelijk. Je hoeft niet ‘gehoorzaam’ te zijn aan je ouders. Dat kan ik erg waarderen. In China moet je altijd respect hebben voor je ouders en je mag nooit een weerwoord hebben. Doe je dat wel, dan krijg je daar vroeg of laat een passief agressieve reactie op terug. Hier is het veel meer geaccepteerd dat een kind zijn eigen weg gaat en zijn/haar mond opendoet als hij het niet eens is. Wel jammer dat je hier soms ziet dat er respectloos met ouders om wordt gegaan. De Nederlandse manier van omgaan met familie kan ik erg waarderen.'
'Zijn er nog andere verschillen tussen de landen? Waar moest je het meest aan wennen?'
'De omgang met mensen is het wel echt anders. Nederlanders zijn iets individualistischer. Het zijn kleine gebruiken zoals dat in China het gebruikelijk is dat in een dinertje één iemand betaald en dat afgewisseld wordt terwijl in Nederland iedereen tikkies stuurt.'
'Daarnaast vind ik het lastig om contact te onderhouden met iemand. Ik leer snel nieuwe mensen kennen maar het contact onderhouden vind ik lastig. Dit zorgt er soms voor dat vriendschappen sneller verwateren. Ik neem daar het initiatief niet voor dus het ligt misschien vooral aan mijzelf en niet zozeer aan Nederland vs. China. Het komt waarschijnlijk ook door het feit dat ik in mijn jeugd zo vaak ben verhuisd dat ik niet echt contact met iemand heb leren onderhouden”'
'Verder is de schoolcultuur hier heel anders. Het ritme van op school zitten is in China echt van 8 uur ‘s ochtends tot 9 uur ‘s avonds op school zitten, wel met pauzes natuurlijk. Hier zitten ze veel minder achter je aan. Hier moet je zelf initiatief nemen om te leren. In China is meer de cultuur dat je zo hoog mogelijk probeert te halen, en de universiteit kom je alleen binnen als je behoort tot de top 1%. Maar hier in Nederland hebben we een zesjescultuur en draait het niet allemaal om je cijfers. Ik vind de schoolcultuur hier veel fijner. Dat past ook meer bij me. Ik ben wat dat betreft een beetje lui. Dit is ook omdat ik mij niet puur op school wil focussen. Ik richt mij ook veel op activiteiten daarbuiten zoals de Co-raad, Skadi of dingen doen met vrienden.'
'Wat voor verbintenis voel jij nu nog met China en de plek waar je geboren en getogen bent?'
'Ik voel niet erg veel verbintenis. Ik ben al erg vaak verhuisd en dat zorgt ervoor dat ik veel plekken heb die belangrijk voor mij zijn, maar niet één specifieke plek. Soms denk ik echt dat ik in een vorig leven al Nederlander was. Ik voel mij van binnen best wel Chinees, in mijn omgang met mensen enzo Maar ik voel dat Nederlandse cultuur bij mij past. Nederlanders staan vrij open voor andere culturen. En ik denk dat je daar veel uit kunt leren en dat het goed is voor je ontwikkeling. Ik heb ook niet per se de ambitie om terug te gaan naar China voor een langere tijd. Misschien ga ik nog een paar jaar terug met mijn oma. Zij wil graag terug naar China en ik zou dan met haar meegaan om voor haar te zorgen.'
'Soms denk ik echt dat ik in een vorig leven al Nederlander was.'
'Hoe zie jij je toekomst voor je?'
'Daar zat ik laatst nog aan te denken. Ik heb onlangs met mijn coach hier een gesprek over gehad. Daar bespraken we hoe ik mij meer kon richten op de toekomst. Ik zie mezelf later toch wel ergens in een ziekenhuis werken, maar niet fulltime. Ik ben nu van plan dat ik dit combineer met iets wat ik kan doen om terug te geven aan de maatschappij. Ik wil niet de weg kiezen die de meeste mensen kiezen. Ik wil niet tot mijn 35ste strijden voor een opleidingsplek om vervolgens elke dag over te werken wat ten koste gaat van de tijd die ik liever aan mijn familie besteedt. Ik gun mijn toekomstige familie een hechte familie. Ik wil niet dat zij in dezelfde situatie terechtkomen waar ik in heb gezeten.'
'Ik gun mijn toekomstige familie een hechte familie.'
'Wat wil je meegeven aan studenten?'
'Neem vooral initiatief. Met vrienden, met een vereniging en buiten school. Initiatief wordt echt beloond. Ik ken ook een jongen en die is precies tegenovergesteld van mij. Hij blijft graag bij zijn Chinese vrienden, en blijft contact zoeken binnen zijn comfortzone. Het is niet per se slecht maar je merkt wel dat hij veel mogelijkheden en kansen mist. Je ziet verschil in hoe mensen ieder op zijn eigen manier met dingen omgaan. Probeer dus zo veel mogelijk je eigen weg te vinden en daarbij ook vooral jezelf te blijven.'