Waar verhalen over extra-curriculaire activiteiten en excellentie trajecten dagelijks door het Onderwijscentrum galmen, heerst er een grote stilte rondom problemen waar studenten dagelijks mee worstelen. Je studie met gemak doorlopen lijkt de standaard en herkansingen of twijfel over je studiekeuze zijn een verboden woord. Dit kan én moet anders en daarom is de rubriek ‘Studentenstruggles’ in het leven geroepen. Hierin doen professionals en ervaringsdeskundigen maandelijks hun verhaal over zaken waar zij veel ervaring mee hebben of zelf mee hebben geworsteld. Deze maand: Zeinab Nosrati, derdejaars Geneeskundestudent, over haar ervaringen met discriminatie binnen de opleiding en in het Erasmus MC.
‘Kun je jezelf voorstellen?’
‘Ik ben Zeinab, derdejaars Geneeskundestudent, medisch student in het Erasmus MC en daarnaast bestuurslid bij SV Avicenna. Ik ben in Nederland geboren en getogen, maar mijn ouders komen beide uit Afghanistan. Toen zij zelf jong waren zijn zij gevlucht naar Nederland. Zij hebben veel meegemaakt met een klein verschil tussen leven of dood. Ik vind het heel erg dat zij dit hebben moeten meemaken. Elke keer als ik er over nadenk ben ik blij dat ik dit zelf nooit heb hoeven ervaren. Ik ben nu wel erg dankbaar dat zij deze stap toen hebben gezet, want het heeft voor mij de deur geopend tot het leven wat ik nu mag leiden.’
‘Wij hebben jou benaderd vanwege jouw ervaringen met betrekking tot discriminatie. Wat zijn jouw ervaringen?’
‘Directe discriminatie in de vorm van gemene opmerkingen zoals “ga terug naar je eigen land” heb ik gelukkig nooit meegemaakt. Maar discriminatie is natuurlijk niet alleen dat. Het kan verschillende vormen aannemen. Vaak zijn het juist subtiele uitingen, zinnen met een bepaalde toon, een flauwe grap tussendoor of een aangenomen houding op basis van mijn uitstraling, ook dat kan discriminatie zijn. Die discriminerende ondertoon is vaak moeilijk te onderscheiden van welbedoelde intenties. Als ik in mijn professionele leven feedback krijg over mijn functioneren, is dit dan echt gegronde en constructieve feedback? Of zou deze feedback niet of minder snel gegeven zijn bij een ander? Deze constante afweging laat je bij beoordelingsmomenten toch altijd minstens een klein beetje gissen.’
‘Als ik in mijn professionele leven feedback krijg over mijn functioneren, is dit dan echt gegronde en constructieve feedback? Of zou deze feedback niet of minder snel gegeven zijn bij een ander?’
‘Hoe heb je het ervaren om hier te starten als student?’
‘Ook in mijn studie merk ik dat discriminatie altijd wel een rol blijft spelen. Vorige week had ik bijvoorbeeld een les in het onderwijs, waarbij de docent die de les gaf vertelde over zijn ervaringen tijdens zijn verre reizen. Dit ging gepaard met de nodige (voor)oordelen over andere landen en bovendien ook hun culturen. Het nuanceren van deze uitspraken met mogelijke beweegredenen die met deze culturen verbonden zijn bleven daarbij achterwege.'
'Even later werd de les gesierd door een afkeurende uitspraak over de nikab. Zo werd er gezegd ‘’dan ga je naar deze landen en wil je die vrouwen helpen, maar dragen ze een nikab en kun je ze niet eens zien’’. Blijkbaar wist de docent zelf dat deze uitspraak op het randje was, want aan het einde van de les werd ik persoonlijk benaderd met de vraag of ik mij niet beledigd voelde door de opmerking. Het eerste wat door mijn gedachten schoot was alleen: “huh, maar ik draag niet eens een nikab? Waarom word ik hierover aangesproken?”. Dit gevoel komt wel vaker voor. Als onderwerpen zoals de Islam besproken worden gaan ogen mijn kant op om te kijken hoe ik daarop reageer.’
‘Als onderwerpen zoals de Islam besproken worden gaan ogen mijn kant op om te kijken hoe ik daarop reageer.’
‘Vind je dat vervelend?’
‘Ik lig er ’s nachts niet wakker van, maar het houdt me wel bezig. Waarom is dit zo, en kan dit niet anders?’
'Hoe ervaar jij dit onder de studenten onderling?'
‘Zoals ik eerder zei heb ik geen ervaring met directe discriminatie. Er is wel een merkbare “muur” onder de studenten. Studenten die meer bij elkaar passen, trekken elkaar aan. Hierdoor worden snel groepen gevormd. Helaas werkt het ook andersom. Studenten die minder op mij lijken, gaan soms in een automatisme ook minder met mij om. Dit trok mij erg tot Avicenna, daar kan ik mijzelf zijn zonder dat ik mijzelf hoef uit te leggen of moet verantwoorden. Ik merk dat er aangespoord wordt dit te verminderen en dat dit ook lukt, maar een muur is er nog altijd.’
‘Hoe vind je de sfeer in het Erasmus MC?’
‘Er heerst wel een bepaald gevoel. Ik denk dat het voor mij een combinatie is van hiërarchie, een andere blik op personen met een niet-westerse achtergrond en een andere blik op vrouwen op de werkvloer. Dat alles samen wekt wel een gevoel. Wanneer je regelmatig westerse, mannelijke collega’s begroet in de wandelgangen en vaak geen reactie terugkrijgt, heerst weer de vraag: “is dit gewoon zo, of speelt mijn identiteit hier een rol in?” Je weet het gewoon niet.’
'Hoe ervaar je het werken binnen het Erasmus MC?'
‘Ik heb een prettige werkplek met gezellige collega’s. Al geldt ook hier de regel: mensen die op elkaar lijken, kunnen makkelijker binden met elkaar. Als je geen mensen hebt die op je lijken, is het lastiger om een connectie te leggen. Vooral in mijn samenwerking met de verpleegkundigen ervaar ik hier wel een drempel. Het kost meer energie om met ze in gesprek te gaan.’
'Denk je dat je een plek hebt binnen de opleiding waar je eventueel terecht kunt met problemen op dit gebied?'
‘Ja. Dit heb ik vooral geleerd tijdens een pilotles genaamd Allyship in het Erasmus MC. Daardoor ben ik te weten gekomen dat er vertrouwenspersonen zijn en er hulp gezocht kan worden binnen de studie. Ik denk alleen wel dat dit niet bij iedereen bekend is. Dit kan nog duidelijker gecommuniceerd worden naar alle studenten.’ Vooral aan het begin van de studie.’
‘Wat zou er volgens jou moeten veranderen binnen het Erasmus MC en de opleiding?’
‘Als je anders bent, moet je steeds verantwoording afleggen. Jij voelt je telkens weer verplicht uit te leggen hoe het zit. Maar er staat nergens geschreven dat ik steeds degene moet zijn die mezelf moet verantwoorden. Het kan juist ook zo makkelijk van de andere kant komen. Mensen kunnen zich verdiepen en interesseren in een andere wereld en op deze manier snel begrip krijgen voor deze andere wereld. Dit besef is er vaak nog te weinig. In het onderwijs besteden ze hier wel al aandacht aan. De eerstejaars introducerende lessen over identiteit en diversiteit wakkert een discussie aan. Een discussie waar veel middelbare school scholieren nog niet bij stil staan voordat zij hierheen komen. Dit helpt wel mee, het is een stap in de goede richting.’
‘Denk jij dat jij op dit moment benadeeld bent in jouw toekomst als arts?’
‘Ja, zeker van wel. Er zijn ook onderzoeken die laten zien dat er daadwerkelijk een verschil is in hoe mensen naar mij kijken. Je weet het nooit zeker, maar ik heb wel het gevoel dat ik extra mijn best moet doen om op eenzelfde plek te komen als waar iemand met een andere achtergrond makkelijker kan komen. Ik heb heel vaak het gevoel “als ik nu niet mijn best doe en mijn alles geef, kom ik er gewoon niet”.’
‘Als je anders bent, moet je steeds verantwoording afleggen. Jij voelt je telkens weer verplicht uit te leggen hoe het zit. Maar er staat nergens geschreven dat ik steeds degene moet zijn die mezelf moet verantwoorden.’
'Hoe zie jij jouw toekomst voor je?'
‘Dat is nog een hele goede vraag! Ik wil heel graag arts worden, dus ik ben wel van plan na de bachelor te beginnen met mijn coschappen en vanuit daaruit verder te kijken. Ook ben ik bezig met het opzetten van een eigen hoofddoeklijn. Al is hier nog veel werk voor de boeg, haha! Maar ondanks alles ben ik dankbaar. Ik denk dat niet genoeg mensen realiseren hoe goed wij het hebben. Een dak boven ons hoofd en eten binnen handbereik is niet standaard voor iedereen.’
'Een dak boven ons hoofd en eten binnen handbereik is niet standaard voor iedereen.'
‘Wat wil je meegeven aan onze studenten?’
‘Als je denkt dat je tot een groep behoort die minder kans heeft om discriminatie te ervaren, doe dan extra je best om de groep die wel meer kans heeft om gediscrimineerd te worden een stem en een gelijke behandeling te geven. Leer elkaar kennen voorbij het oppervlak. Niet alleen nu, maar ook later in je rol als arts en met het behandelen van je diverse groep aan patiënten.’